Millet kütüphanesi 100 yaşında

Millet Kütüphanesi, Şeyhülislâm Feyzullah Efendi ile Ali Emiri Efendi’nin vakfettiği kitaplardan oluşmaktadır. Feyzullah Efendi 1638-1703 tarihleri arasında yaşamış ve IV. Mehmet’in oğlu Şehzâde Mustafa’nın hocasıdır. İstanbul’da çeşitli medreselerde müderrislik yapmıştır.

Millet kütüphanesi 100 yaşında
Yeni Şafak'tan Hanife Gökduman'ın haberi...

Kitapları dinî ilimler konularında, Arapça, Farsça ve Türkçe dillerindedir. Yazmalarında özel ciltler, minyatürlü ve tezhipli eserler, özel nüshalar da mevcuttur. Feyzullah Efendi'nin kütüphanesi dönemine göre zengin ve oldukça kıymetlidir. Ali Emir Efendi iyi bir eğitim almıştır. Memuriyeti dolayısıyla Osmanlı coğrafyasının pek çok şehrini dolaşmıştır.

Gittiği şehirlerin önce kütüphanelerini, kitapçılarını, ilim erbabını ziyaret eder, en kıymetli eserleri bulur, çıkarır, satın alır veya istinsah eder ya da istinsah ettirirdi. Bütün hayatını ve servetini nadide eserleri toplamağa hasr eylemişti. Bu sayede, binlerce cilt yazma ve matbu eserlerden mürekkep bir kütüphane meydana getirmiştir.

“Benim tek sevgilim kitaptır, gerisi mihnet, endişe ve gamdır.” diyen Ali Emiri Efendi, Tarih ve Edebiyat Mecmuası’nda kitap ve kütüphane merakını şöyle anlatır: “Bende kitap merakı dokuz yaşında hâsıl olmuştur. Ömrüm kâmilen bu merak arkasında koşmuştur. Diyarbakır’da bundan 600 sene evvel tam bir milyon kırk bin cildi hâvi bir kütüphane bulunduğunu pederim ve akrabalarım bana hikâye ederlerdi. Çocukluk bu ya; böyle milyonluk bir kütüphane meydana getiremesem bile karınca kaderince on beş, yirmi bin ciltlik bir kütüphane meydana getirebilirim ya, diyerek dokuz yaşından şimdiye kadar tam altmış sene oluyor elime ne kadar para geçerse kâmilen kitap almağa hasr ve tahsis etmeyi Cenabı Hak ile ahd ve misak eyledim. Bundan altı yıl evvel kitaplarıma bir göz gezdirdim, on bin cilt mikdarından ziyade olduğunu tahmin ettim ve zaten kalû belâdan beri millet namına vakf etmiş olduğum kitapları enzâr-ı umumiyeye vaz‘ etmeye karar verdim.”

EN ÖNEMLİ KİTAPLARIN YUVASI


Şeyhülislam Hayri Efendi, Ali Emiri Efendi'ye kütüphane kurması hususunda çok yardımcı olur. Fatih’te Feyzullah Efendi Medrese ve kütüphanesini tamir ettirerek kitapları oraya taşıtır ve 1916’da Millet Kütüphanesi adı ile açılır. Emiri Efendi vefat ettiği 23 Ocak 1924 tarihine kadar kütüphanenin nazırlığını yapar.

Ali Emiri Efendi Kütüphanesi yazmalar, Türkçe, Arapça, Farsça dillerinde matbu kitaplar, beratlar, fermanlar ve belgelerden oluşan çok kıymetli ve nadide bir koleksiyona sahiptir.

Kaşgarlı Mahmud’a ait Türk dilinin bilinen ilk sözlüğü Dîvânü Lugâti’t-Türk, ilk Türkçe cerrahi kitabı olarak bilinen Cerrâhiyye-i İlhâniyye’nin Fatih Sultan Mehmet’e sunulan müellif nüshası, Piri Reis’in Kitâb-ı Bahriyye’si, Sultan divanları [Cem Sultan Divanı, Fatih Sultan Mehmet’in Divanı (tek nüsha), III. Selim’in Divanı, Adile Sultan Divanı v.s] kütüphanede bulunan nadide eserlerden bazılarıdır. Millet Kütüphanesine daha sonraki yıllarda da bağışlar yapılmıştır. Bunlarının en önemlisi Kenan Rıfai’nin kitaplarıdır. Kütüphane bugün, Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı’na bağlı “Millet Yazma Eser Kütüphanesi” adı ile hizmet vermeye devam etmektedir.