Tolga Tanış yazdı: "Zarrablara veda"
Hürriyet yazarı Tolga Tanış'ın bugün kaleme aldığı yazısı...
Bu fotoğrafa lütfen iyi bakın
Zira hafta başı İran ve uluslararası toplumun Viyana'da
imzaladıkları nükleer anlaşmanın sonuçları, bu pozun arkasında
yatan dinamiği anlamazsak eksik kalır.
Elini sol kulağına götürüp oturduğu sandalyeden hafif öne doğru
kaykılarak yanında oturduğu kişilerle konuşmaya çalışan
karenin içindeki adam, iki yıl öncesine kadar İran'ın en güçlü
figürlerinden biri olan Hossein Zarrab.
Soyadı tanıdık mı geldi?
Evet öyle, 1984 doğumlu bizim meşhur Reza'nınkiyle aynı.
Çünkü Hossein Zarrab, Reza'nın babası.
İşlerini yürütürken, ortada görünmeye meraklı oğlunun arkasında
gizlenen ve fotoğrafı yayınlanmayan esrarengiz işadamı.
Yanındaki kişiler de o bahsettiğim gücü kendisine sağlayan,
2005'ten 2013'e kadar İran'ı yöneten eski Cumhurbaşkanı Mahmud
Ahmedinejad'ın adamları.
En başta, Hossein Zarrab'ın yanında oturan
Ahmedinejad'ın madencilik danışmanı...
Peki bu fotoğraf niye mi önemli?
Çünkü bu kare, Reza Zarrab gibi daha 31 yaşında
bir genci İran'da en az 16 şirketin yönetim kurulu üyeliğine
taşıyan, Türkiye gibi G-20 üyesi kocaman bir
ülkenin ekonomisini fiktif işlemlerle manipüle eden rüşvete
dayalı çarpık bir düzenin resmi de ondan.
*
HİKÂYE ne kadar karmaşık gözükse de çok basit aslında.
Ahmedinejad 2005'te başa geldikten sonra İran'ın nükleer programını
tekrar aktif hale getirdi.
Uluslararası toplum, bunun üzerine denetime açmadığı program
yüzünden 2006'dan sonra İran'a katı bir yaptırım rejimi
uygulamaya başladı.
Tahran geri adım atmadıkça uygulamayı zamanla sertleştirdi.
İran ekonomisi bundan büyük darbe yiyince, Tahran'daki
Ahmedinejad yönetimi yaptırımları aşındıracak
yollar bulmaya çalıştı.
Bunun için şimdi İran'da hapiste olan Babek
Zencani ve onun bölgede birlikte çalıştığı, görünen
yüzü Reza Zarrab olan ağlar oluştu.
Bu kişiler, İran'ın ABD tarafından yaptırıma tabi tutulan petrol ve
doğalgazını satmak, yine ABD'nin karalistesine aldığı İran
Merkez Bankası'nın para hareketlerini sağlamak için hiçbir
uluslararası iş tecrübeleri olmadığı halde, 100
milyarlarca dolarlık devasa bir kayıtdışı ekonomi
yarattılar.
Bu kayıtdışılık, bölge ülkelerini rüşvet bataklığına sürüklediği
gibi, IŞİD gibi yasadışı örgütlerin de
faydalanabileceği kontrol dışı bir finans düzeni yarattı.
İş büyüdü büyüdü, kayıtdışı ortam günün sonunda gelip hem İran'ın
hem ABD'nin ulusal güvenliğini tehdit eden bir noktaya
ulaştı.
Ve iki taraf da, en sonunda bir masanın etrafında oturup uzlaşmaya,
bu aptallığa bir son vermeye karar verdi.
İşin 1979 İran Devrimi'ne kadar uzanan, ABD ve
İran arasındaki düşmanlığa bağlı bir boyutu da var
elbette.
Dolayısıyla bu anlaşmadan sonra bölgenin uluslararası dengelerinde
yaşanacak dönüşüm de meselenin bir diğer yönü.
Ama bu tarihi anlaşmaya nasıl ulaşıldı, denildiğinde asıl
motivasyonun anlattığım döngü olduğundan emin
olabilirsiniz.
Reza'ın babasının Ahmedinejad'ın adamlarına kulak
kesildiği o fotoğrafın neden önemli olduğunu da böylece
kavrayabilirsiniz.
*
ÇOĞU çelik üretimi yapan, Sanaye Foulad Kaveh, Foulaz Sazan
Nasr Tikme Dash, Foulad Gostaran Qaem Sahand, Foulad Sadid
Tikme Dash, Sanaye Fould Qaem Tikme Dash, Sanaye Foulad Kave
Tikme Dash, Sanaye Navard Mehr Tikme Dash, Sanaye Zob Alqadir
Tikme Dash, Azar Sahand Tikme Dash gibi Reza,
babası Hossein ve kız kardeşi Sheyda'nın yönetim
kurulunda oldukları İran'daki şirketler şimdi bu anlaşmadan
nasıl etkilenecek göreceğiz.
TOLGA TANIŞ'IN HÜRRİYET'TE YER ALAN
BUGÜNKÜ YAZISININ TAMAMINI BURAYA TIKLAYARAK
OKUYABİLİRSİNİZ...