İstihbaratta ABD modeli
Hükümet , istihbaratın yeniden yapılandırılması ile ilgili taslak çalışmasını tamamladı. Başkanlık sistemine geçilmesi durumunda, ABD'deki gibi Türkiye'de de Cumhurbaşkanı'na bağlı bir Ulusal Güvenlik Direktörlüğü kurulacak ve başına bir Ulusal Güvenlik Direktörü atanacak.
Habertürk'ten Bülent Aydemir'in haberine göre Hükümet 15 Temmuz sonrası gündeme gelen istihbaratın yeniden yapılandırılmasına ilişkin taslak çalışmasını tamamladı ancak düğmeye basmak için başkanlık/cumhurbaşkanlığı sistemi odaklı Anayasa değişikliğinin hayata geçirilmesi bekleniyor. Değişiklikle birlikte, istihbaratın patronu ve koordinatörü Cumhurbaşkanlığı'na bağlı Ulusal Güvenlik Direktörü olacak.
Taslak çalışmanın detayları şöyle:
ULUSAL GÜVENLİK DİREKTÖRLÜĞÜ
Başkanlık sistemine geçilmesi durumunda, ABD'deki gibi Türkiye'de de Cumhurbaşkanı'na bağlı bir Ulusal Güvenlik Direktörlüğü (UGD) kurulacak ve başına bir Ulusal Güvenlik Direktörü atanacak. Bir anlamda istihbarat birimlerinin patronu olacak bu birim, aynı zamanda koordinasyonu da sağlayacak. Başkanlık sistemine geçilemezse ve parlamenter sistemle yola devam edilirse direktörlük Başbakanlık'a bağlı olarak çalışacak.
İÇ VE DIŞ İSTİHBARAT AYRILIYOR
İç ve dış istihbaratın kesin olarak ayrılması kararı alındı ancak bu, “İstihbarat içeriden başlar” ilkesiyle, sorumlulukları ortadan kaldıracak bir yaklaşımla olmayacak. Odaklanma, uzmanlaşma ve yetki karmaşasını önleme bakımından böyle bir ayrıma gidildi. MİT, CIA gibi daha çok dış istihbarata odaklanacak. Tabii ki diğer alanlarda da uzman masaları olacak.
SİNYAL İSTİHBARATI UGD'YE BAĞLANACAK
Genelkurmay Başkanlığı'na bağlı iken adı Elektronik Sistemler Komutanlığı (GES) olan ancak MİT'e geçtikten sonra Sinyal İstihbarat Başkanlığı (SİB) adını alan elektronik istihbarat da MİT'ten ayrılacak ve Ulusal Güvenlik Direktörlüğü'ne (UGD) bağlı olarak çalışacak. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) gibi teknik altyapıyı sağlayan birimlerin koordinasyonunu da yine UGD yürütecek.
ASKERDEN İSTİHBARAT
15 Temmuz darbe girişiminde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin içinden istihbarat alınamamasında görülen açığı gidermek üzere de adım atıldı. Sivil istihbarat birimlerinin TSK içinden istihbarat alabilmesine yönelik yasal düzenleme yapılacak. Emniyet, Jandarma ve Genelkurmay İstihbarat buna göre yapılandırılacak. Burada Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı görev yapacak ve bakandan talimat alacak bir birim oluşturulması düşünülüyor.
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI VE KDGM
İstihbaratı analiz edecek, cari istihbaratı stratejik istihbarata dönüştürecek bazı sivil birimler oluşturulacak. Mülkiye müfettişleri istihbaratla ilgili görevlere atanabilecek, mülki idare amirleri de daha aktif görevler üstlenecek.
Ayrıca yeni dönemde Jandarma'yı da içine alan ve devasa bir bakanlığa dönüşen; mülki idare, nüfus ve vatandaşlık işleri, göç, sığınmacı gibi bürokratik işlerle ilgilenen İçişleri Bakanlığı'nın iç güvenlikle ilgili bazı yetkilerinin bölünmesi-paylaştırılması söz konusu. Mevcut Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı'nın (KDGM) operasyonel yetkilerinin artırılması ve istihbaratta daha etkin hale getirilmesi planlanıyor.
Taslak çalışmanın detayları şöyle:
ULUSAL GÜVENLİK DİREKTÖRLÜĞÜ
Başkanlık sistemine geçilmesi durumunda, ABD'deki gibi Türkiye'de de Cumhurbaşkanı'na bağlı bir Ulusal Güvenlik Direktörlüğü (UGD) kurulacak ve başına bir Ulusal Güvenlik Direktörü atanacak. Bir anlamda istihbarat birimlerinin patronu olacak bu birim, aynı zamanda koordinasyonu da sağlayacak. Başkanlık sistemine geçilemezse ve parlamenter sistemle yola devam edilirse direktörlük Başbakanlık'a bağlı olarak çalışacak.
İÇ VE DIŞ İSTİHBARAT AYRILIYOR
İç ve dış istihbaratın kesin olarak ayrılması kararı alındı ancak bu, “İstihbarat içeriden başlar” ilkesiyle, sorumlulukları ortadan kaldıracak bir yaklaşımla olmayacak. Odaklanma, uzmanlaşma ve yetki karmaşasını önleme bakımından böyle bir ayrıma gidildi. MİT, CIA gibi daha çok dış istihbarata odaklanacak. Tabii ki diğer alanlarda da uzman masaları olacak.
SİNYAL İSTİHBARATI UGD'YE BAĞLANACAK
Genelkurmay Başkanlığı'na bağlı iken adı Elektronik Sistemler Komutanlığı (GES) olan ancak MİT'e geçtikten sonra Sinyal İstihbarat Başkanlığı (SİB) adını alan elektronik istihbarat da MİT'ten ayrılacak ve Ulusal Güvenlik Direktörlüğü'ne (UGD) bağlı olarak çalışacak. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) gibi teknik altyapıyı sağlayan birimlerin koordinasyonunu da yine UGD yürütecek.
ASKERDEN İSTİHBARAT
15 Temmuz darbe girişiminde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin içinden istihbarat alınamamasında görülen açığı gidermek üzere de adım atıldı. Sivil istihbarat birimlerinin TSK içinden istihbarat alabilmesine yönelik yasal düzenleme yapılacak. Emniyet, Jandarma ve Genelkurmay İstihbarat buna göre yapılandırılacak. Burada Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı görev yapacak ve bakandan talimat alacak bir birim oluşturulması düşünülüyor.
İÇİŞLERİ BAKANLIĞI VE KDGM
İstihbaratı analiz edecek, cari istihbaratı stratejik istihbarata dönüştürecek bazı sivil birimler oluşturulacak. Mülkiye müfettişleri istihbaratla ilgili görevlere atanabilecek, mülki idare amirleri de daha aktif görevler üstlenecek.
Ayrıca yeni dönemde Jandarma'yı da içine alan ve devasa bir bakanlığa dönüşen; mülki idare, nüfus ve vatandaşlık işleri, göç, sığınmacı gibi bürokratik işlerle ilgilenen İçişleri Bakanlığı'nın iç güvenlikle ilgili bazı yetkilerinin bölünmesi-paylaştırılması söz konusu. Mevcut Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı'nın (KDGM) operasyonel yetkilerinin artırılması ve istihbaratta daha etkin hale getirilmesi planlanıyor.