CİDDİ BİR HASTALIK!..
Alışveriş hastalığı ciddidir... Mühimseyin..
Alışveriş hastalığı ciddidir... Tıpkı duygulanım
bozuklukları(depresyon,iki uçlu mizaç bozukluğu), anksiyete
bozuklukları(Obsesif bozukluk, Panik bozukluk, Fobiler ), madde
kötüye kullanımı,yeme bozuklukları ve diğer dürtü kontrol
bozuklukları gibi...
Özellikle kadınlarda ve adet öncesi(premenstrüel) dönemde
daha fazla görülen Alışveriş Hastalığı, bir dürtü kontrolü
bozukluğudur. Diğer dürtü kontrol bozuklukları arasında
Kleptomani(çalmaya yönelik dayanılmaz dürtü), Piromani(haz alma
amacıyla yangın çıkarma) ve Trikotillomani(haz alma amacıyla
kişinin kendi saçını yineleyen biçimde yolması) yer alır.
Amerikan Hastanesi Psikiyatri Bölümü Dr. Gülçin Arı Sarılgan
konuyla ilgili bilgileri bizimle paylaştı...
Psikiyatri Literatüründe 1900'lü yılların başında Oniomania
olarak tanımlanmış olan bu bozukluk son yıllarda kompulsif
alışveriş şeklinde ele alınmaktadır. Kontrolsüz, impulsif ve aşırı
miktarda alışveriş krizlerinin görüldüğü bir bozukluktur. Dürtü
kontrol bozuklukları kapsamında ele alınmaktadır. Dürtü kontrolü
bozukluğunun başlıca özelliği, kişiye ya da başkalarına zarar
verecek bir eylemde bulunmaya yönelik bir dürtü, güdü ya da
dayanılmaz isteye karşı koymada başarısızlıktır.
Birey alışverişte bulunmadan önce gerginlik ya da uyarılma
duygusunda giderek artma hisseder ve sonra alışveriş sırasında haz
alma, doyum bulma ve rahatlama yaşar. Alışverişin ardından çok para
harcadığı için pişmanlık, kendini kınama ya da suçluluk
hissedebilir. Diğer dürtü kontrolü bozuklukları Aralıklı Patlayıcı
Bozukluk (ciddi saldırganlık atakları), Kleptomani(çalmaya yönelik
dayanılmaz dürtü), Piromani (haz alma amacıyla yangın çıkarma),
Patolojik kumar oynama, Trikotillomani (haz alma amacıyla kişinin
kendi saçını yineleyen biçimde yolması) dır. Amerikan toplumunda
%1-6 oranın da görülür, %80-90'nını bayanlar oluşturur. Özellikle
adet öncesi(premenstrüel) dönemde daha fazla görülür. Başlangıç
yaşı 18 yaş civarıdır ancak bunun problem olarak fark edilmesi
genellikle 10 yılı alır. Nedeni tam olarak bilinmiyor. Ancak psiko
analitik görüşe göre bu kişilerin genellikle benlik değerleri
düşüktür; giyim ve mücevher en çok satın alınan şeyler olup, bunlar
dış dünya tarafından en çok dikkat çeken objelerdir. Kişi satın
alma davranışı ile geleceğin var olduğunu kendine inandırarak
temel ölüm kaygısını azaltır.
Bayanlar daha çok giysi, parfüm ve mücevher, erkekler ise
elektronik, otomobil ya da hırdavat satın alır. Bu bozukluğa sahip
bireylerin alışveriş paternleri tipiktir. Alışveriş dürtüleri
genellikle epizodik olup haftada bir civarında, ortalama bir saat
süren ataklar halinde ortaya çıkar. Tüm yıl boyunca süregenlik
gösterir, diğerleri gibi yalnızca doğum günleri ve bayramlarda
yoğunlaşmaz. Kişi genellikle evdeyken, kendini çökkün ya da gergin
hissederken bu dürtü belirir, kişi çoğunlukla kendisi için
alışveriş yapar, bazen diğerleri için de alır. Birkaç pahalı
eşyadan ziyade, çok sayıda ucuz eşya satın alırlar.
Bayanlar daha çok giysi, parfüm ve mücevher, erkekler ise
elektronik, otomobil ya da hırdavat satın alır. Büyük bir sıklıkla
kredi kartı ile, büyük mağazalardan yalnız alışveriş yapar, yanında
genellikle birden fazla kredi kartı taşır. En önemlisi kendisinin
ihtiyaç duymadığı şeyleri satın alır, dolabı bir kere bile
giymediği, üzerinde etiketi bulunan giysilerle doludur. Bunları
bazen başkalarına hediye olarak verir.
Evi bir sürü gereksiz ev eşyaları ile tıkıştırılmıştır.İlaç ve
alkol bağımlılığında görüldüğü gibi bir süre sonra tolerans
gelişir; kişi rahatlamak için giderek daha fazla miktarlarda
alışveriş yapar. Alışverişin doğası ve paterni gereği yakın
ilişkilerinde bir süre sonra sorunlar yaşamaya başlar, boşanmalar
sıktır. Kişi satın aldığı şeyleri gizler.Alışverişe çok fazla zaman
ayırdığı için çalışıyorsa işte sorunlar yaşamaya başlar. Bu
bozukluk kronik seyirlidir. Başka psikiyatrik bozukluklarla
birlikte görülebilir.
Duygulanım bozuklukları(depresyon,iki uçlu mizaç bozukluğu),
anksiyete bozuklukları(Obsesif bozukluk, Panik bozukluk, Fobiler
),madde kötüye kullanımı,yeme bozuklukları ve diğer dürtü kontrol
bozuklukları gibi. Tedavide iç görüye yönelik terapi, desteklayici
terapi, grup terapilerinin yanı sıra ilaç tedavileri ile bu durum
kontrol altına alınabilir..
Milliyet Gazetesi