İran'da Eşcinsel Olmak Üzerine

İran’da iki genç kadın arasında geçen aşk hikâyesini anlatan Circumstance, çarpıcı bir sinema örneği.
 
Bugün başlayan !f İstanbul’un* Gökkuşağı filmleri bölümünde gösterilecek olan, Türkçe adıyla Koşul, namus kavramını bir ağabey ile kızkardeşi arasındaki ilişki üzerinden anlatıyor.
 
Varlıklı ve güçlü bir ailenin kızı olan zıpır Atafeh hürriyetini doludizgin yaşamak isteyen, yeri geldiğinde yüksek volümlü müzik çalıp çılgınca araba kullanan, partilere katılıp içki içmekten hatta uyarıcı kullanmaktan çekinmeyen, Tahran sokaklarında gece dolaşıp duvarlara graffiti çizmekten hoşlanan biridir.
 
Yakın arkadaşı, klasik Ortadoğu güzeli diyebileceğimiz Shireen ise daha zarif, duygusal ve güçsüzdür. Fakat kankasının gazına gelip porno film seslendirmelerine katkıda bulunur, gey ikonu Harvey Milk’in Sean Penn tarafından canlandırıldığı Gus Van Sant filmini gözlerine kestirirler, İran’a devrim tohumlarını serpmek üzere filmin çeviri ve dublaj faaliyetlerine girişeceklerdir.
 
Bu arada aralarındaki dostluk ve yoldaşlık zamanla şefkate, sevgiye ve aşka dönüşür. Ama Atafeh’in onları yakından takip eden ağabeyi Mehran kendi mutsuzluğunu onlara yansıtmakta gecikmez.
 
Uyuşturucu bağımlılığından yeni çıkmış olmasına rağmen, kendini aklamak için ahlak polisiyle işbirliğine girer, düzenli olarak namaz kılmaya başlar, malikânelerinin içine yerleştirdiği kameralarla aile fertlerinin özel hayatına tecavüz eder.
 
"Dua ediyorum, böylece temiz olduğumu biliyorum" deyip evdekilere ama özellikle kızkardeşine uyarıda bulunur. İslami rejim gittikçe insanların hayatına sızarak gücünü daha çok hissettirirken kızlarımızın her biri kendine göre bir çözüm bulacaktır.
 
Perde arkası
 
ABD’de yaşayan genç kadın yönetmen Maryam Keshavarz daha önce çektiği kısa metrajlı filmler, ödüllü bir belgesel ve dünya çapında ilgiyle karşılanmış Circumstance’la başarısını kanıtlamış bir sinemacı. Filmlerinin senaryolarını, sinematografisini hatta bazen prodüktörlüğünü de üstlenen Maryam’ın The Day I Died filmi 2006 Berlin Film Festivalinde kendisine Teddy ödülünü kazandırmıştı.
 
Sundance destekli Koşul ise ABD ve Kanada festival ve sinemalarında boy gösterdikten sonra çoğu Avrupa ülkesini gezmiş, Sundance’in Seyirci ödülü dışında, New York Lezbiyen ve Gey Film Festivali, Valladolid, Roma gibi festivallerde de ödüller almış.
 
Keshavarz filmin birçok sahnesini Lübnan’da çektiklerini, nispeten açık görüşlü bir ülke olması bir yana, savaş görmüş şehir manzaralarının İran’ı fazlasıyla hatırlattığını ifade ediyor.
 
Tahran’da çekim yapılırken polisin sete gelip çalışmalarına engel olmaya kalkıştığını, gey porno çekmediklerini kanıtlayabilmek için filmde olmayan bazı sahneleri emprovize etmeye mecbur kaldıklarını gülümseyerek hatırlıyor. Gerekli izinler alınarak çekilmiş olan film için İran kökenli sinemacı otosansürü elden bırakmadığını da itiraf ediyor.
 
Buna rağmen tutucu bazı insanların filmde anlatılan olguları inkâr etmeyi tercih ettiklerinden esere tepki gösterdiklerini de belirtiyor.
 
Yönetmen Keshavarz, Shireen rolü için 10 şehirdeki 1000 aday arasından seçilen 1987 Fransa doğumlu Sarah Kazemy’yi oyunculuk tecrübesi olmamasına rağmen görür görmez gözüne kestirmiş.
 
Atafeh kimliği üzerine bir tayt kadar uyan Nikohl Boosheri ise filmdeki durumu fırtına öncesi sessizliğe benzetiyor.
 
İran’dan kaçmış olan asker anne-babanın Pakistan’da doğmuş ve Kanada’da büyümüş isyankâr kızı Nikohl, Arap baharı vesilesiyle kendisine yöneltilen sorulara özellikle nüfusun genç olduğu Müslüman memleketlerde yorgun düşen rejimlerin yıkılmaya mahkûm olduklarını, gelecekleri olmadığını hisseden gençlerin patlamaya hazır bomba durumunda beklediklerini ifade etmiş.
 
Keshavarz, kadın gözünün avantajıyla çekeceği, İran’daki son haremi ele alan projesi ve sonrasındaki filmlerle İslam ülkelerindeki gey hareketine katkıda bulunmaya devam edecek gibi.

Murat TÜRKER

İstanbul - BİA Haber Merkezi