Çocuklarda Düztabanlık
Çocuklarda Düztabanlık
Tıbbi lisanda hafif olanları "pes planus ", ağır olanları " pes
plano-valgus" olarak isimlendirilen düz tabanlık , ebeveyinler
tarafından ya hiç önemsenmemekte , yada gereğinden fazla
büyütülmektedir. Hiç önemsememek erken devrede cerrahi tedavi
yapılması gereken düz tabanlıkların tedavi edilmeden ileri yaşlara
ulaşması ve çocuğun sakat olmasına yol açarken, gereğinden fazla
büyütmek de kendiliğinden iyileşebilecek düztabanlıkların yaz-kış
ve gece-gündüz çocuğa ortopedik ayakkabı giydirme zulmune
dönüşmektedir.
Henüz yürümeye başlamamış çocuklarda ayak tabanındaki yağ dokusu
çocuğun ayak tabanına düz bir görünüm verir. Aile çocuğun düztaban
olduğuna hükmederek telaşlanır. Çocuk yürümeye başladığında bu yağ
dokusu eridiğinden taban kavsi ortaya çıkar. Bu ayaklar herhangi
bir tedavi gerektirmezler.
Gerçek düztabanlıklar ise iki çeşit olur: sert düztabanlık ,
yumuşak düztabanlık.
Sert düz tabanlık çocuk doğduğu andan itibaren dikkatli bir göz
tarafından farkedilir. Ayak tabanı dümdüzdür, hatta topuk ve
parmaklar biraz yukarı doğru kalkmıştır, ve ayak tabanı deniz
kayığına benzer. Ayağın kavisleri yoktur, ve ellerimizle ayağa
kavis veremeyiz , ayağı bükemeyiz. Burada ayak kemiklerinin
doğuştan çıkık olması veya birbirlerine yapışık olması söz
konusudur. Bu ayakların kendiliğinden veya ayakkabı ile düzelmesi
imkansızdır. Çocuk doğduğu ve düztabanlık teşhis edildiği andan
itibaren 3 aylık oluncaya kadar , ayak 10 günde bir değiştirilen
alçılarla düzeltilmeye çalışılır. Çoğu zaman bu çabalar sonuçsuz
kalır ,ve ayağı düzeltmek için 5 aylıktan itibaren seri birkaç
ameliyat yapmak gerekir. Bu düztabanlık şekli oldukça nadirdir.
Yumuşak düztabanlık çocuk yürümeye başladığında farkedilir. Çünkü
düztabanlığın bu tipinde çocuk basmadığı zaman ayak kavsi vardır,
taban düz değildir, bastığı zaman ise düzleşir, ayak iç tarafındaki
kavis çöker. Elimizle ayak tabanına şekil veririz, başparmağı
geriye doğru büktüğümüzde ayakta taban kavsi oluşur. Burada ayak
kemiklerinde anormallikler yoktur. Kemikleri bir arada tutan
bağlarda gevşeklik vardır. Zamanla bu bağlar kendiliğinden
sıkılaşarak kemikleri birarada tutmaya başlar ve çocuk bastığında
artık ayağı düzleşmez olur. Bu tip ayaklarda yapılması gereken
tedavi, çocuk bastığı zaman ayağının düzleşmesini önleyen
tabanlıklı ayakkabılar kullanmaktır. Bu ayakkabıların amacı çocuğun
ayaklarını düzeltmek değil, ayak bağları sıkılaşıncaya kadar ayak
kemiklerinin şeklinin bozulmasını önlemektir. Bağların gevşekliği
düzelince , kemikleri birarada tutacağından ayakkabılara olan
ihtiyaç da ortadan kalkar. Bu ayakkabıları yaz-kış ve gece-gündüz
giymeye gerek yoktur. Günde 6 saat giymek yeterlidir ve yaz
aylarının sıcak günlerinde ara verilebilir.
Bazı çocuklar ayaklarını içe çevirerek yürürler. Bu yürüme şekli
genellikle yumuşak düz tabanlı çocuklarda olmaktadır , ve bir
telafi mekanizmasıdır. Çocuk bastığında ayak iç tarafındaki kavis
çöktüğünden vucut ağırlık merkezi ayağın iç tarafına düşer. Çocuk
vucut ağırlık merkezini ayağın üzerine düşürüp dengeli yürüyebilmek
için , ayağını içeri doğru çevirir. Görüldüğü gibi ayağı içeri
çevirerek yürüme bir hastalık değil , telafi mekanizmasıdır.
Ayaktaki yumuşak düztabanlık iyileştiğinde kendiliğinden ortadan
kalkar. Bazen içe basarak yürüme diz ve kalçalardaki kemik
dönüklüklerinden de olur. Bir Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı bunun
ayırımını yapar.
Ebeveyinler çocuklarına giydirecekleri ayakkabı hususunda bazen
endişelenmektedirler . Yürümeye başlamamış çocuğa ayakkabı
giydirmede ısrarlı olmamak gerekir. Daha önce giydirilmeye başlanan
ayakkabının, ayağı şekillendirdiği doğru değildir.
Çocuk yürümeye başladığında bot tarzında, ayakbileğini saran
bağcıklı ayakkabılar tercih edilmelidir. Ayakkabının tabanı yumuşak
olmalıdır.Böylece çocuk topuk-parmakucu yürüyüşünü yapabilir.
Ayrıca ayakkabının yanları, yani iç ve dış fortları sert olmalıdır.
Bu sert fortlar ayakbileğinin içe veya dışa yan yatmasına engel
olur. Normal ayakları olan çocuklara bu özellikleri olan
ayakkabılar alınabilir.
Piyasada ortopedik ayakkabı olarak satılan ayakkabılar ,
düztabanlığın tedavisi amacıyla kullanılamazlar. Bu amaçla , bir
ortopedi uzmanının reçetesi ile ortopedi atölyelerinde çocuğun ayak
kalıbı çıkarılarak yapılan , özel tabanlıklı ortopedik botlar
kullanılmalıdır.