Felç geçiren hastaya sakın bunları yapmayın

Sözcü Gazetesi'nden Nazan Doğaner Halıcı'nın haberine göre ülkemizde her 40 saniyede bir kişi inme (felç) geçiriyor, üç dakikada bir kişi de inme nedeniyle yaşamını yitiriyor. Ancak  son yıllarda tanı ve tedavi alanındaki hızlı gelişmeler sayesinde inme tedavi edilebiliyor.

Tedavideki başarının ise erken ve doğru müdahaleye bağlı olduğunu belirten Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, inmede ilk yardım hatalarını ve yapılması gerekenleri şöyle sıraladı…

İŞTE HAYATİ TAVSİYELER

Tıpta zamana karşı yarıştığımız hastalıklar vardır, inme de bu hastalıklardan biri… Çünkü zaman geçtikçe beynimizin bir parçasını kaybederiz. Hızlı ve başarılı tedavi için hastayı zaman kaybetmeden inme konusunda deneyimli bir merkeze ulaştırmak çok önemlidir. Su verip, kolonya dökerek hastayı kendine getirmeye çalışmak ona zaman kaybettirir. Ayrıca felç geçiren hastanın yutma fonksiyonu bozulmuş olabilir. Bu yüzden onu beslememeli ve su içirmemeliyiz. Aksi takdirde bunlar akciğerlere kaçabilir ve zatürreye yol açarak hastalığın hızla kötüleşmesine neden olabilir. Hastaya tansiyon ilacı verilmesi de sakıncalı. Çünkü tansiyon düşer ve beyne giden kan azalır. İnmede sebep beyin kanaması ya da damar tıkanıklığı olabilir. Kanı inceltici bir ilaç verdiğimizde kanamayı artırabiliriz. Bu nedenle kan sulandırıcı ilaçlar da vermemeliyiz.

HANGİ BELİRTİLERE YOL AÇAR? 

İnme işaretleri şöyle sıralanabilir; 

– Ani tek taraflı kol ve bacakta güçsüzlük ve/veya hissizlik,

– Ani konuşmada peltekleşme veya konuşamama, anlama güçlüğü,

– Ani çift görme, görme bulanıklığı,

– Ani başdönmesi, dengesizlik, bulantı kusma,

– Ani baş ağrısı, şuurun etkilenmesi,

– Ani başlayan davranış değişiklikleri, saldırganlık veya içe kapanma,

– Ani başlayan idrarını tutamama,

– Ani başlayan algılama güçlüğü, hesap yapamama.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Sigara-alkol kullanımı, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, fazla kilo, hareketsiz yaşam gibi bir veya birden fazla risk faktörü olan özellikle 60 yaş üzeri kişiler ciddi bir risk altındadır. Bu risklerin tespit edilmesi önemlidir. Ayrıca özellikle atrial fibrilasyon olarak isimlendirdiğimiz kalpteki ritm bozukluğu veya önceden kalp krizi geçirmiş, kalp yetmezliği olan kişiler yüksek felç geçirme riski taşır. Özellikle ailede bu risk faktörlerinden herhangi birinin varlığı söz konusu ise kişinin daha dikkatli olması gerekir.

TEDAVİSİ MÜMKÜN

Genellikle inmenin tedavi edilebildiği bilinmediği için hastaların hastaneye ulaştırılmasında çok geç kalınmaktadır. Toplumumuzda ne yazık ki ‘inme tedavi edilemez‘ gibi bir ön yargı var. Ancak günümüzde inme geçiren bir hasta eğer ilk saatlerde hastaneye ulaştırılırsa ve o hastaya ne kadar çabuk müdahale edilirse tedavi şansı o kadar artar. İlk 4,5 saatte başvuran hastalarda damar açıcı tedaviler ilk 8 saatte anjiyografi yöntemiyle tıkanıklığa neden olan pıhtının temizlenmesi yani mekanik trombektomi dediğimiz tedavinin uygulanması ile hastanın hayatı kurtulmaktadır. Bu tedavinin deneyimli inme merkezinde yapılması çok önemli. Dolayısıyla 112 acil ambulansların hastaları acilen bu merkezlere ulaştırması gerekir.

ÖNLENEBİLİR Mİ? 

İnme, sıklıkla geleceğini önceden haber verir. İnme gelişmeden riskinizi azaltmak için yaşam tarzınızda yapabileceğiniz 8 basit değişiklik şöyle sıralanabilir…

1) Aktif olun.

2)  LDL kolesterolünüzü düşürün.

3) Sağlıklı beslenin.

4) Tansiyonunuzu kontrol altında tutun.

5) Kilo verin.

6) Diyabetinizi kontrol altına alın.

7) Sigarayı bırakın.

8) Alkolü azaltın.

Bunlardan birini bile yapmanız etkilidir ancak tümünün kontrol altına alınmasının inme riskini önemli oranda düşürdüğü gösterilmiştir. Yani ne kadar çok değişiklik yaparsanız, riskiniz o kadar fazla düşer. Örneğin; tansiyonunuzu normal seviyelere düşürmeniz inme riskinizi yüzde 50 azaltır. Sigara içmiyor olmak veya sigarayı bırakmak ise riski yüzde 40 azaltır.