İlaç kullanırken greyfurt, nar ve lahanaya dikkat
Acil servislerdeki ölüm sıralamalarında ilaç yan etkilerinin 4. sırada olduğunu belirten uzmanlar, bu riski azaltmak için ilaç kullanılan dönemde fazla nar, greyfurt ve lahana suyu tüketilmemesini önerdi.
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbı Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Coşkun Usta, araştırmalara göre hastanelerin acil servislerindeki ölüm sıralamalarında ilaç yan etkilerinin dördüncü sırada olduğunu, özellikle yeni ilaçlara karşı dikkatli olmak gerektiğini söyledi.
Her şeyin yenisinin iyi olduğu anlayışının ilaçlarda geçerli olmadığını ifade eden Usta, uzun araştırmalar ve bütçeler ayrılan ilaçların belirli sayıda insan üzerinde denenerek geliştirilebildiğini belirtti.
Bu nedenle
piyasaya çıkan ilaçların satışa sunuldukları ilk 5 yıl içinde yeni
sayıldıklarını bildiren Usta, özellikle yan etkilerinin bu dönemde
saptanabildiğine işaret etti. İlaçların piyasaya çıktıklarında çok
geniş kitleler tarafından kullanıldıklarını belirten Usta, ''İlacın
asıl yan etkileri ve gerçek kimliği asıl bu aşamada ortaya çıkar.
En az 5 yıldır piyasada olan ilaç ise huyunu suyunu bildiğimiz
ilaçtır ve biraz daha güvenilirdir' dedi.
UYANIK OLUNMASI GEREKEN BİR
DÖNEM
Bir ilacın etki oluşturmasının yan etki
yapacağı anlamına da geldiğini belirten Usta, yan etkilerden
korkmamak gerektiğini vurguladı. İlaç kullanılan dönemlerin özel
dönemler olduğunu ifade eden Usta, ''O dönem, uyanık olmamız
gereken bir dönem. Sıradan bir dönem değil. Zaten uzun dönemde ilaç
kullananlar ilaç yan etkilerini bilirler. Bu konuda uyanık
olurlar'' diye konuştu.
Etkisizliğin de yan etki olduğunu dile getiren Usta, ilaçların yan etkilerinin saptanarak bunlara karşı bilinç geliştirilmesinin önemli olduğunu söyledi.
Yan etkileri bilinen ilaçların daha güvenilir olduğuna dikkati çeken Usta, şöyle konuştu: ''İlaç aldığınız süre içinde vücudunuzu dinleyeceksiniz. Hastaların ilacın yan etkilerine bakarak 'bu ilacı kullanmayayım' gibi bir mantığa kesinlikle kapılmamaları gerekiyor. Biz ilaçların yan etki yapabileceğinin kesinlikle farkında olacağız ama bu nedenle ilacı kullanmamak gibi bir eğilime girmeyeceğiz. Yeni ilaçlarda mümkün olduğu kadar daha dikkatli olacağız. Her zaman yeni ilaç iyi ilaç değildir. Bunun bilincinde olacağız. Bunun dışında besinlerle etkileşim söz konusu olabileceği için bazı tip besinlerden uzak duracağız''
KARACİĞER ENZİMLERİNİ
ETKİLEYEBİLİR
İlaç kullanılan dönemin özel bir
dönem olarak algılanması gerektiğini, bu dönemde fazla greyfurt,
nar suyu, lahana suyu tüketmemek gerektiğini belirten Usta, şu
bilgileri verdi: ''Bunlar karaciğerdeki enzimleri etkileyebiliyor.
Lahana suyu diyetlerde çok verilir ve karaciğer enzimleriyle
etkileşir. Karaciğerle ve buna bağlı olarak ilaçlarla etkileşim
yapabilir. İlaç normal metabolizmadaki kan düzeyi için
hazırlanmıştır. Sen bu gıdaları sürekli tüketip karaciğer
enzimlerini etkilersen ilacın etkisi değişebilir. Bir ilaç toksik
etki yapabilir. Bazen de ilacın yan etkisini artar. Nar suyunun
içindeki bir molekülün de tansiyon ilaçlarıyla olumsuz
etkileşimleri olabilir. İlaç kullanılan dönemde bir maddeyi çok
tüketmemek lazım.''
DOKTORLAR YAN ETKİLERİ
BİLDİRMELİ
İlaç yan etkileriyle ilgili doktorlara
da büyük sorumluluk düştüğünü vurgulayan Usta, yan etkilerin Sağlık
Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü Türkiye Farmakovijilans
Merkezi'ne (TÜFAM) bildirilmesini istedi.
Binlerce ilaç kullanılmasına rağmen yan etki bildiriminin çok az olduğunu belirten Usta, ''Hekimlerin tek görevi hastaları tedavi etmek değildir. Koruyucu hekimlik de çok önemlidir. Hekimlerin bir görevi de ilacın yan etkilerini saptamak ve bildirmektir. Hekimler özellikle yatan hastalarda yan etkiyi net şekilde görürler'' dedi.
Vatandaşlardan da yan etkileri bildirmelerini isteyen Usta, baş ağrısının bile yan etki olarak ciddiye alınmasını istedi. Usta, ilaç yan etkisinin, sakatlığa ve hastanede kalış süresinin uzamasına da neden olabileceğini kaydetti.