Dijital telif için Google ile masaya oturulacak

Sabah Gazetesi'nden Dilek Güngör’ün haberine göre Türkiye, Dijital Telif Yasası konusunda çalışmalarını hızlandırdı. TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman, dijital telif konusunun dünyadaki örnekleri gibi Türkiye'de de olması gerektiğini belirterek, Google'ı bütçe görüşmelerinden sonra TBMM'ye çağıracaklarını söyledi.

Hüseyin Yayman, "Brüksel'de, Londra'da, Paris'te ne varsa Google hangi anlaşmaya bağlı kalıyorsa Ankara'da da onu istiyoruz. Bu kırmızı çizgimiz. Google'ın çifte standart yapmasını istemiyoruz. Dijital telif için masaya oturmasını istiyoruz. Geçen dönemde bu konuşuldu, ancak araya deprem girdi. Yeni dönemde bütçeden sonra onları çağıracağız. Paydaşları bir araya getireceğiz. Google ile içerik üreticileri arasında sözleşme yapılması gerekiyor. Bu konuda bir düzenleme yapılması olmazsa olmaz" dedi.

Yayman, birkaç aşamalı ajandaları olacağını söyledi: "Birincisi Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nu güncellemek. Hem Kültür ve Turizm Bakanlığı hem de TBMM'nin hazırlığı var. Haberin telif kapsamına alınması gündeme gelecek. Ondan sonra sözleşme için Google ile masaya oturulacak."

YASA ÇIKARDILAR

Son yıllarda Avustralya, Fransa ve Almanya gibi birçok ülkede dijital telif yasaları hayata geçirildi. Google ve Meta'nın (Facebook, Instagram ve WhatsApp'ın tepe şirketi) platformları üzerinden kullanıcılara sundukları içeriklerin karşılığı olarak yayıncılara ödeme yapması zorunluluğu doğdu. En son Kanada hükümeti ve Google arasında anlaşma yapıldı. Türkiye'de ise Dijital Telif Yasası'nın henüz hayata geçmemiş olması nedeniyle Google başta olmak üzere arama motorları ve sosyal platformlar yayıncılara telif ödemesi yapmıyor.

LİSANS ANLAŞMASI

Dijital Telif Yasası'nda Google başta olmak üzere dijital platformların "telif/lisans ücreti" ödemesi kriterinin yer alması planlanıyor. Böylece, bir gazetenin internet sitesindeki haber, internet arama motorundan görüntülenecekse, internet arama motorunu işleten firmanın ilgili gazeteyle bir lisans anlaşması yapması gerekecek. Lisans ücreti uygulamasını dikkate almayan platformlara para cezaları ve bu fiillerin tekrarlanması halinde "faaliyetleri askıya alma" dahil pek çok yaptırım uygulanacak.

Uzmanlar, bu konuda Avrupa Birliği (AB) Telif Hakları Direktifi'nin 15 ve 17'nci maddelerine dikkat çekiyor. 15'inci madde Google, Facebook, Twitter gibi platformların online haber içeriklerine ilişkin "snippet" denilen haber özetlerine yer vermeleri halinde haber kaynağı olan yayıncılara lisans ücreti ödenmesini öngörüyor. 17'nci madde ise; Instagram, YouTube, Vimeo gibi platformların kullanıcılar tarafından sitelerine yüklenen içeriklerden (telif hukuku bağlamında) bizzat sorumlu olmaları ve bu içeriklerde yer alan eser için lisans alması öngörülüyor.

AVRUPA'DA PARA ÖDEMEYE BAŞLADI

Reklam gelirleri Google gibi dijital platformların eline geçince 2013'te İspanya, 2014'te Almanya çeşitli düzenlemeler yaptı ama bu girişimler sonuçsuz kaldı. Google News (Haberler) uygulamasında çıkan linkler için İspanya telif ödemesi zorunluluğu getirince Google önce bu hizmeti askıya aldı.

Ancak Avrupa Birliği'nde tüm reklam gelirlerinin yüzde 80'inin Google'ın eline geçmesi üzerine daha kapsamlı bir düzenleme yaptı. AB, 2019 yılında yeni telif hakkı yasasını çıkararak, Google gibi arama motorlarının haber içeriğine bağlantı vermesi ve önizlemeler kullanması durumunda, yayıncılara telif hakkı doğduğunu güvence altına aldı. Bunun üzerine Google İspanya'da geri adım attı. Fransa'da hem ciddi para cezası gündeme gelince hem de Rekabet Kurumu, Google'ın medya kuruluşlarına platformunda kullandığı haber içerikleri için ödeme yapmasına hükmedince masaya oturdu. O tarihte Avustralya da Google'ın gazete ve basın kuruluşlarına internet üzerinden yayınladığı haber içeriklerine tazminat ödemesi için düzenleme yapacağını duyurdu.

Almanya'da Der Spiegel, Frankfurter Allgemeine Zeitung, Die Zeit, Tagesspiegel and Rheinische Post gibi basın kuruluşları Google'a tepki gösterdi. Avustralya'da Schwartz Media, The Conversation, Private Media ve Solstice Media, Brezilya'da ise İletişim Medya Birliği olan Diarios Associados ve A Gazeta kuruluşları ücretsiz haber içeriğine karşı çıktı.

Google tepkiler üzerine Avustralya'da 70, Fransa'da 200'ün üzerinde medya kuruluşu ile anlaşmaya imza atmıştı. Avrupa'da sözleşme imzaladığı medya kuruluşu sayısı 300'ü bulmuştu.

DİJİTAL TELİF YASASI NEDİR?

Birçok ülkede yürürlüğe giren Dijital Telif Yasası, dijital ortamda üretilen veya yayınlanan eserlerin telif hakkını koruyor. Dijital ortamlarda paylaşılan içeriklerin de daha doğru ve hassas bir şekilde denetlenmesi anlamına geliyor. Dijital Telif Yasası, eser sahiplerinin haklarını korumak, eserlerin izinsiz kullanımını veya çoğaltılmasını önlemek ve bu konuda cezai yaptırımlar getirmek amacıyla tasarlanıyor.

KANADA'DA 74 MİLYON DOLAR ÖDEYECEK

Kanada Çevrim İçi Haber Yasası, haziran ayında kabul edildi. Kısaca C-18 olarak anılan yasa 19 Aralık tarihinde yürürlüğe girecek. Google daha önce Kanada'daki haber siteleriyle ilgili içeriklere erişimi engelleyeceğini açıklamış, Kanada yasalarının Avrupa ve Avustralya yasalarından daha katı olduğunu belirtmişti. Yasanın hedefindeki diğer internet devi Meta ise yasayla ilgili endişeleri nedeniyle Kanada'daki medya kuruluşlarının Facebook ve Instagram'daki haber paylaşımını engellemişti. Haftalar süren müzakerelerin ardından taraflar anlaşmaya vardı. Kanada hükümeti, Google ile "Çevrim İçi Haberler Yasası" kapsamında ülkeye her yıl yaklaşık 74 milyon dolar ödeme yapmasında anlaştı. Kanadalılar, Meta hesaplarındaki yerli ve yabancı medya kuruluşlarının haber içeriklerine erişim sağlayamıyor.